Piše: Jasmina Krcić

Ove sedmice smo imali priliku da razgovaramo sa predsjednikom Studentskog parlamenta Univerziteta Crne Gore, Andrejem Vukčevićem, koji je sa ekipom časopisa ,,Iure et facto” podijelio koji su to budući projekti Studentskog parlamenta, kao i koji su to aktuelni problemi studenata, o čemu možete čitati u nastavku intervjua.

1. Približavamo se upsješnom kraju studijske 2022/23. godine, koja je ujedno i prva godina Vašeg mandata na funkciji predsjednika Studentskog parlamenta Univerziteta Crne Gore, a iza nas su mnogi upsješno odrađeni projekti. Na koji projekat je SPUCG, zajedno sa Vama na čelu, najponosniji i koji je najviše doprinio studentima Univerziteta Crne Gore?

Kao što ste i rekli, iza aktuelnog saziva Studentskog parlamenta Univerziteta Crne Gore (u daljem tekstu: “SPUCG”) je zaista dinamična i slobodno mogu reći, uspješna godina. Naime, pored tradicionalnih projekata poput Sajma sezonskog zapošljavanja “Summer job” i Dana otvorenih vrata, Studentskih piknika u Podgorici i Nikšiću, projekta “Studentska solidarnost” u toku prethodne godine se izdvajaju i “Humanitarna aukcija” u okviru koje smo prikupili 5.615,00 EUR za pomoć onima kojima je to najpotrebnije, potom projekat “Serija predavanja: Postupak ispunjavanja prijave master rada”, koji je, ispostavilo se, bio od velikog značaja odnosno pomoći koleginicama i kolegama studentima dvogodišnjih master studija Univerziteta Crne Gore u savladavanju postupka prijave i izrade master rada.

Takođe, istakao bih i da je nacrt Zakona o obavljanju studentskih poslova pri samom kraju, a čiju izradu je inicirao i u istoj konstantno učestvovao upravo SPUCG. Ovaj zakonski tekst će, nadamo se, predstavljati pravni osnov i okvir u kojem će se realizovati studentski servis, kao sistem posredovanja u zapošljavanju studenata u toku studijske godine, a što će, sigurni smo, predstavljati do sada neviđen pomak u unapređenju studentskog standarda u Crnoj Gori.

2. Studentski parlament predstavlja nezaobilazan segment u kreiranju politike visokog obrazovanja, te je ponovo pozvan da učestvuje u radu radne grupe za pripremu nacrta novog Zakona o visokom obrazovanju. Na koje odredbe će se SPUCG najviše fokusirati?

U cilju daljeg unapređenja praktične nastave, statusa akademskog osoblja, upisne politike i mehanizama za obezbjeđenje kvaliteta visokog obrazovanja, a cijeneći potrebu za izmjenama odredbi koje se odnose na prava i obaveze studenata koji su studije upisali ili završili po starom, ali i novom modelu studija, neophodno je pristupiti izradi novog Zakona o visokom obrazovanju.
Studentski parlament Univerziteta Crne Gore se posebno fokusirao na izmjene postojećih, ali i usvajanje novih odredbi koje se tiču položaja studenata i uopšte studentskog standarda. U tom cilju, ali i radi što transparentnijeg rada smatramo da je neophodno da tijesno sarađujemo sa kompletnom zajednicom koju predstavljamo.

Stoga, pozvali smo sve zainteresovane studente da svoje predloge u vezi donošenja novog Zakona o visokom obrazovanja dostave do 21. juna. Mi smo se potrudili da sve zahtjeve filtriramo i predložimo pomenutoj radnoj grupi. Studentski zahtjevi su ovim putem postali sastavni dio zvaničnog predloga Studentkog parlamenta i na taj način značajno doprinijeli efikasnosti procesa usvajanja novog Zakona o visokom obrazovanju.

Na ovom mjestu je bitno napomenuti iskrenu želju SPUCG za uvođenjem sistema obrazovanja u formatu „4+1+3“. Stava smo da trenutni sistem (3+2+3) nije kompatibilan sa tržištem rada i da ta činjenica dovodi naše studente u nepovoljan položaj. Stoga, svi predlozi navedeni u konačnom tekstu predloga su u duhu uvođenja novog sistema visokog obrazovanja za koji vjerujemo da bi konačno izbalansirao sistem visokog obrazovanja i tržište rada.
Činjenica je da u dosadašnjem radu AKOKVO-a nije došlo do formiranja rang liste univerziteta na državnom i međunarodnom nivou (kako regionalnom tako i evropskom i svijetskom). Zbog prethodno navedenog, u praksi se stvaraju veliki problemi i nelogičnosti.

Stava smo da je rangiranje univerziteta potrebno izvršiti u najkraćem mogućem roku te potencijalno ovu obavezu Agencije oročiti u prelaznim i završnim odredbama ovog zakonskog teksta. Na ovaj način, studenti (a pogotovo oni najbolji) fakulteta koji se na osnovu objektivnih i relevantnih kriterijuma nađu na višim pozicijama u okviru rang liste univerziteta, biće u zasluženo boljoj poziciji prilikom zapošljavanja i daljeg akademskog napredovanja u odnosu na kolege sa univerziteta i ostalih ustanova visokog obrazovanja koji su zauzeli slabiju rang poziciju.

U vezi sa prethodno navedenim, iako znamo da je nostrifikacija inostranih diploma predmet drugog zakonskog teksta, smatramo da i zakon o visokom obrazovanju u jednom svom dijelu mora prepoznati značaj ovog postupka odnosno pooštriti kriterijume za priznavanje i nostrifikaciju inostranih diploma, te uvesti posebnu kategoriju ustanova visokog obrazovanja čije diplome je zabranjeno nostrifikovati.

Takođe, sve u svrhu boljeg rezultata neophodno je predvidjeti minimalan broj saradnika u nastavi na svakoj ustanovi visokog obrazovanja uz obezbjeđivanje finansijskih sredstava za njihovo angažovanje, s obzirom da isti predstavljaju ključan faktor u lakšem savladavanju materije. Prethodno posebno iz razloga što je, makar na državnom univerzitetu, očigledan sve manji broj studenata koji je angažovan u ovom svojstvu, a što u praksi predstavlja veliki problem.

Ipak, smatramo da praktičnoj nastavi treba posvetiti posebnu pažnju i u novom Zakonu o visokom obrazovanju. Naš predlog jeste sledeći: svi studenti koji redovno dođu do poslednjeg semestra osnovnih studija dobiće priliku da stiču praktična znanja neposredno kod poslodavaca iz svoje oblasti. Ovakva praktična nastava trebala bi da im se vrednuje u obimu od barem 15 ects kredita u poslednjem semestru osnovnih studija, što je i evropska praksa (npr. Holandija-Univerzitet u Mastrihtu). Nadalje, trebalo bi i osmisliti i sistem monitoringa ovakve praktične nastave kako bi se suzbile sve moguće zloupotrebe kako poslodavaca tako i studenata.
Omogućiti preraspodjelu kredita po semestrima unutar studijske godine. Dakle, ukinuti praksu fiksiranja broja kredita koji se mogu prijaviti u jednom semestru u okviru jedne studijske godine.
Uspostavljanje sistema visokog obrazovanja u formatu „4+1+3“.

Izdavanje diplome koja će služiti kao potvrda da je student položio 240 (180+60) ECTS kredita i stekao VII1 nivo obrazovanja, kao prelazno rješenje za prevazilaženje nepovoljnog položaja u kojem su se našli svi studenti koji su studije upisali po sistemu 3+2+3.
Ustanoviti još jedan ispitni rok u aprilu mjesecu koji bi služio kao popravni rok za ispite koji se polažu u januarskom roku.
Ustanoviti još jedan ispitni rok u julu mjesecu koji bi služio kao popravni rok za ispite koji se polažu u junskom roku.
Članom 93 sadašnjeg teksta Zakona o visokom obrazovanju definisani su uslovi za upis na osnovne studije. Smatramo da bi sastavni dio ovog procesa trebao da bude i prijemni ispit koji bi se organizovao na svim fakultetskim jedinicama.
Prava iz studentskog standarda – Posredovanje prilikom zapošljavanja: Studentski servis
1)S obzirom da se Zakon o visokom obrazovanju do sada nije “bavio” pitanjem posredovanja prilikom obavljanja kao ni samim obavljanjem studentskih poslova, iz razloga što studentski poslovi nisu prepoznati kao posebna kategorija, na ovom mjestu ističemo da je nacrt zakona o obavljanju studentskih poslova finalizovan (od strane radne grupe sastavljene od predstavnika Ministarstva prosvjete, Ministarstva finansija, Ministarstva rada, Univerziteta Crne Gore i Studentskog parlamenta Univerziteta Crne Gore) te da će kao takav biti proslijeđen ustanovi koja će biti predlagač usvajanja predmetnog zakona.

Takođe u ovom dijelu potrebno je prepoznati obavljanje studentskih poslova kao jedno od prava iz studentskog standarda.

2)Uvesti nove kategorije stipendija za najbolje studente:
– Za pokrivanje studija ili dijela troškova studiranja na prestižnim ustanovama visokog obrazovanja u inostranstvu uz obavezu povratka u Crnu Goru na određeni period u skladu sa programom garancija za zaposlenje mladih odnosno najboljih studenata.
– Posebna kategorija stipendija za najbolje studente koja bi se primala tokom čitave godine u većem iznosu u odnosu na već postojeće stipendije, uz obavezu zaposlenja i garanciju primaocima za zaposlenje, te uspostavljanje obaveze vraćanja navedenih stipendija u cjelosti ili u jednom dijelu, za sve oni kojima zaposlenje kroz program garancija bude obezbijeđeno, a ne bude realizovano u Crnoj Gori.

3. Krajem mjeseca maja tekuće godine kreiran je novi sajt SPUCG. Koje nove funkcije sajt pruža studentima?

Zvaničan sajt SPUCG već dugo vremena je bio spreman za temeljne izmjene, koje su najzad i uslijedile. Sajt predstavlja adresu za lagan, zanimljiv i interaktivan pristup svim najnovijim novostima i obavještenjima od značaja za studente Univerziteta Crne Gore, ali i pravnim aktima koji okružuju rad SPUCG. Ujedno, novi sajt je i adresa za praćenje realizacije naših novih i najvećih projekata. Na kraju, sajt daje i pruža mogućnost za jednostavno upoznavanje za pravnim okvirom rada SPUCG i studentskih vijeća na fakultetskim jedinicama a što sve može poslužiti u cilju povećanja interesovanja studenata za studentsko organizovanje.

4. Jedan od najvećih problema studenata predstavljaju studentski smještaj i hrana u menzi. Ove godine ste sproveli i anonimnu anketu o uslovima života u studentskim domovima. Kakvi su rezultati iste i da li se ima u planu poboljšanje istih, u saradnji sa Ministarstvom prosvjete Crne Gore?

Iako, formalno gledano, nemamo nadležnost, niti ovlašćenja kada su u pitanju studentski domovi i studentske menze, kao krovna studentska organizacija jedinog državnog univerziteta, ne možemo da se ne osjetimo pozvanim da reagujemo na neku od nepravilnosti u sklopu ovih ustanova, kao i da ne radimo na poboljšanju uslova u istim. Naravno, naša uloga je uglavnom konsultativna i zaista se trudimo da u svakom slučaju uradimo najviše što možemo u cilju zaštite prava i interesa studenata i unapređenja uslova smještaja i ishrane u studentskim domovima.

U cilju stvaranja uslova za usmjeravanje naše pažnje i rada u smjeru rješavanja najkritičnijih, SPUCG je sproveo sveobuhvatnu anketu o uslovima života u studentskim domovima koja je obuhvatila apsolutno sve studentske domove i menze u Crnoj Gori. Nažalost, rezultati su poražavajući, posebno u odnosu na kvalitet usluga u studentskim menzama, koje izgleda predstavljaju kamen spoticanja razvoja studentskog standarda u Crnoj Gori. Rezultati su predočeni upravama studentskih domova, i što je još bitnije, Ministarstvu prosvjete, te ćemo vidjeti koji su dalji koraci nadležnih organa u vezi sa navedenim. Jedno je sigurno, a to je da ćemo nastaviti da predano radimo na rješavanju problema koji su mapirani u sklopu ankete.

5. Koji su aktuelni problemi studenata Univerziteta Crne Gore?

Najveći problem studenata Univerziteta Crne Gore svakako predstavlja neusklađenost sistema visokog obrazovanja i tržišta rada, a što rezultira situacijom u kojoj su studenti nakon osnovnih studija nedovoljno kvalifikovani za obavljanje najvećeg broja poslova na tržištu rada, dok su sa završenim master studijama – prekvalifikovani.

Ovu situaciju je nužno izmijeniti uz uvođenje prelaznog rješenja za generacije studenata koje su usled nepažnje, neodgovornosti i kratkovidosti donosioca ključnih odluka u oblasti visokog obrazovanja dovedeni u ovu nezahvalnu situaciju. U vezi sa prethodno navedenim, a usljed donošenja i sprovođenja istih odluka, došlo je i do očiglednih poremećaja u ispunjavanju odnosno zadovoljavanju uslova za polaganje stručnih ispita u zakonom regulisanim profesijama (npr. pravničkoj profesiji). Veliki problem studenata Univerziteta Crne Gore predstavlja i nedostatak praktične nastave ili neadekvatno sprovođenje iste na pojedinim fakultetskim jedinicama.

Na kraju, istakao bih neispunjenje obaveze rangiranja studenata od strane nadležnih organa, nedostatak povlačenja hrabrih i krupnih poteza na planu suzbijanje hiperprodukcije diploma i minimalnih uslova za nostrifikaciju inostranih diploma sa očigledno sumnjivih ustanova visokog obrazovanja. Početni korak u rješavanja svih prethodno navedenih problema svakako jeste izmjena Zakona o visokom obrazovanja, te ostaje da vidimo kakvi će biti rezultati tog procesa.

6. Sa Vašeg gledišta, koliko je studentska populacija Crne Gore spremna da se nosi sa izazovima savremenog društva?

Lično smatram da studenti generalni nisu svjesni snage koju posjeduju, odnosno koju mogu da pokažu sve dok zajedno i aktivno rade na rješavanju zajedničkih problema. Smatram da je došlo do promjene pogleda na proces visokog obrazovanja, u smislu da preovladava individualizam i želja da se fakultet što prije završi kako bi se prešlo na sledeći stepenik u cilju karijernog napredovanja, što naravno samo po sebi nije nužno loše, ali ne predstavlja dobru osnovu za zajedničko djelovanje. Prethodno navedenom je nesumnjivo doprinijela pandemija virusa COVID – 19, obzirom da su se usled nje minimum dvije generacije morale prilagoditi na potpuno novi sistem rada koji onemogućava uspostavljanje suštinskog kontakta sa najvećim dijelom koleginica i kolega. Ipak, smatram da je pred nama mladima još mnogo izazova i siguran sam da ćemo, ukoliko pronađemo dovoljno ambicije i snage, uz korišćenje svih sredstava, znanja i tehnologija koje naše vrijeme nesumnjivo sa sobom nosi, biti u prilici da se izborimo za bolje mjesto u našim karijerama i životima uopšte.

7. Za kraj, koji su dalji planovi i ideje Studentskog parlamnta UCG u cilju unapređenja uslova obrazovanja i napretka studenata?

Generalno, kada su u pitanju aktivnosti SPUCG u narednom periodu, važno je pomenuti projekte: ,,Studenti u fokusu“, ,,Stablo znanja“, pokretanje studentskog naučno-stručnog časopisa ,,Glasnik studenata Univerziteta Crne Gore“.

Cilj projekta ,,Studenti u fokusu” je povećanje vidljivosti studentske populacije kroz pružanje prilike za diskutovanje i prezentovanje najznačajnijih problema u oblasti visokog obrazovanja ali i u ostalim segmentima društva, a koji se prevashodno tiču studentske populacije, kao i razmatranje perspektive razvoja visokog obrazovanja u Crnoj Gori. Prethodno navedeno biće ostvareno kroz različite formate, uključujući veći broj javnih tribina, panel diskusija, okruglih stolova, ali i emisija tipa podcast.
Takođe, sa zadovoljstvom najavljujemo pokretanje veb platforme “Stablo znanja” kojom Studentski parlament Univerziteta Crne Gore kao društveno odgovorna organizacija, u saradnji sa Univerzitetom Crne Gore i Agencijom za zaštitu životne sredine Crne Gore, planira da doprinese razvoju i zaštiti životne sredine. Glavna ideja projekta podrazumijeva da svi studenti koji diplomiraju na bilo kojem nivou studija na Univerzitetu Crne Gore, posade svoje stablo iz fonda sadnica koje nam je na ustupanje ostavila Agencija za zaštitu životne sredine.

Dalje, pokrećemo naučno-stručni časopis pod nazivom ,,Glasnik studenata Univerziteta Crne Gore“, koji ima za cilj afirmaciju naučno-istraživačke djelatnosti kod studenata. Časopis će biti promovisan na sajtu Univerziteta, medijima, društvenim mrežama i biće dostupan u elektronskoj i štampanoj formi. Plan je da se u časopisu objavljuju izvodi iz master radova i to u tri kategorije: istraživački članak, stručni članak i pregledni članak.